นานักขนิกกัมมชาติ ที่เป็นปัจจัยธรรม คือเจตนา ที่เกิดต่างขณะกันซึ่งดับไปแล้ว

นานักขนิกกกัมมชาติ ที่เป็นปัจจยุบันธรรม คือ นาม(วิบาก ๓๖ เจตสิก ๓๘)
รูป (กัมมชรูป ๒๐) ที่เกิดขึ้นโดยอาศัยกรรมที่ดับไปแล้ว

ถ้าทราบว่า เหตุ คือ เจตนาเจตสิกเกิดร่วมกับกุศลจิต หรืออกุศลจิต เป็นเหตุให้เกิดกายกรรมและวจีกรรมที่เป็นกุศลบ้าง อกุศลบ้าง มี แม้ว่าดับไปแล้ว ใครจะคิดว่าไม่ให้ผล ก็เพราะเหตุว่าไม่รู้ว่า กรรมได้แก่เจตนาเจตสิกซึ่งเกิดกับกุศลจิตและอกุศลจิต

แต่ถ้าเข้าใจว่า กรรม คือ เจตนาเจตสิกที่เป็นนานักขณิกกัมมปัจจัย ต้องเป็นกุศลกรรมหรืออกุศลกรรม แม้ว่าดับไปแล้ว ก็เป็นปัจจัยที่จะทำให้วิบากจิตเกิดขึ้นในภายหลัง ผู้นั้นก็ย่อมเป็นผู้ที่เชื่อในเรื่องของกรรมและในเรื่องผลของกรรมว่า เป็นสิ่งซึ่งเป็นอนัตตา ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชา เพราะเหตุว่าเมื่อเหตุมี เมื่อปัจจัยมี ปัจจยุปบัน คือ ผลของเหตุนั้นก็ต้องมีด้วย